Essentiële tremor

Iedereen heeft wel eens last van trillende handen: bijvoorbeeld omdat u zenuwachtig bent, zoals vlak voordat u een presentatie moet geven, of na een flink aantal koppen koffie. Sommige mensen trillen echter veel vaker dan andere mensen: zij zijn helemaal niet zenuwachtig, maar trillen toch. Dit zou kunnen duiden op essentiële tremor, een aandoening waarbij de handen trillen bij beweging. Het trillen valt het meest op, en is ook het meest hinderlijk, bij handelingen zoals soep eten, koffie inschenken of de hand uitsteken. Ook bij bijvoorbeeld schrijven of het gebruiken van een telefoon kunnen mensen met essentiële tremor hinder van hun tremor ondervinden.

Andere karakteristieken van essentiële tremor zijn dat het vaak in families voorkomt, en dat het trillen meestal op de volwassen leeftijd begint, hoewel het ook al op heel jonge leeftijd kan ontstaan. Ook het hoofd, de stem, of de benen kunnen meedoen met trillen. Ongeveer de helft van de patiënten geeft aan dat het drinken van één of twee glazen alcohol de tremor duidelijk doet verminderen, of zelfs geheel kan onderdrukken (alcoholresponsiviteit).

Waar het trillen precies vandaan komt is niet duidelijk. Het staat vast dat de tremor in de hersenen ontstaat en dat de zogenaamde kleine hersenen (het cerebellum) een grote rol spelen.

Wat kan het nog meer zijn?
Niet ieder soort trillen van de handen is een essentiële tremor. Andere typen tremor zijn bijvoorbeeld een versterkt fysiologische tremor en de tremor bij de ziekte van Parkinson. Ook zijn er een aantal medicijnen die het trillen van de handen kunnen veroorzaken, zoals sommige inhalatoren die gebruikt worden bij astma en COPD. Daarnaast kan het trillen komen door een te snel werkende schildklier. In sommige gevallen kan het lastig zijn om vast te stellen wat voor soort tremor iemand heeft: een neuroloog is de arts die hiervan het meeste verstand heeft.

Hoe is het te behandelen?
Essentiële tremor kan in veel gevallen met medicijnen behandeld worden door de huisarts of een neuroloog. De twee middelen van eerste keus zijn propranolol (ook wel inderal genoemd) en primidon (mysoline). Andere medicijnen die wel gegeven worden zijn gabapentine (neurontin), topiramaat (topamax) en medicijnen die bij de groep benzodiazepines horen, zoals clonazepam (rivotril). Deze medicijnen zijn niet speciaal ontwikkeld om essentiële tremor te behandelen, maar waren oorspronkelijk bedoeld voor andere aandoeningen. Propranolol is bijvoorbeeld een bèta-blokker, gemaakt om de bloeddruk te verlagen en primidon is een anti-epilepticum. Bij toeval is ontdekt dat deze medicijnen ook bij essentiële tremor kunnen helpen.

Het is lastig te voorspellen welk medicijn voor de individuele patiënt het beste zal zijn. De twee middelen van eerste keus, propranolol en primidon, zijn allebei bij ongeveer de helft van de mensen effectief. Daarnaast moeten er natuurlijk niet te veel bijwerkingen optreden.

Bij mensen bij wie medicijnen niet (meer) helpen wordt soms een operatie gedaan waarbij elektroden in het brein worden geplaatst die helpen de tremor te onderdrukken. Dit heet diepe hersenstimulatie (DBS) of thalamotomie. Voor dit ingrijpende middel kan worden gekozen wanneer het trillen echt beperkend is voor het dagelijks leven van de patiënt, vaak met uitstekend resultaat.

Extra informatie

In deze besloten patiëntengroep op Facebook kunnen patiënten met elkaar over hun tremor praten en ervaringen delen.

Hier wordt door De Hersenstichting kort de symptomen, diagnostiek en behandeling van essentiële tremor besproken. De Hersenstichting heeft, samen met het Prinses Beatrix Spierfonds, het onderzoek ‘Hersennetwerken betrokken bij essentiële tremor’ gesubsidieerd waarvoor deze website in eerste instantie gemaakt was.
Uitgebreide informatie over essentiële tremor is, in het Engels, te vinden op de website van de Britse National Tremor Foundation.

Er is geen Nederlandse patiëntenvereniging voor patiënten met essentiële tremor. Mocht u graag een patiëntenvereniging willen oprichten, stuur ons dan een mail: wellicht kunnen wij u met andere geïnteresseerden in contact brengen.